Nxënësi përballë mësuesit, a do arrijë Jordan Bardella t’i marrë partinë Le Pen-it?

Përktheu Klodjana Agaj

Bëhuni gati për luftën e trashëgimisë, etapa më e fundit e ekstremit të djathtë francez. Kështu e fillon POLITICO analizën e saj për atë që pritet të ndodhë me partinë e Marine Le Pen pas humbjes së papritur në zgjedhje.

Marine Le Pen dhe 28-vjeçari Jordan Bardella humbën në raundin e dytë të zgjedhjeve parlamentare franceze të dielën, me parashikimet që i japin partisë së tyre të ekstremit të djathtë Tubimi Kombëtar (RN)midis 120 dhe 150 deputetë, pas koalicionit të presidentit francez Emmanuel Macron dhe fituesit e vendit të parë në aleancën e majtë.

Ndërsa partia tret një rezultat zhgënjyes në zgjedhjet legjislative të së dielës, veç drejtimit të gishtit dhe akuzave, një dorëheqje e zyrtarëve të lartë të fajësuar për rezultatin është e pritshme.

Me zyrtarët e Tubimit Kombëtar që shikojnë me frikë sfidën tjetër të madhe të partisë, marrjen e pallatit presidencial të Elysée në 2027, një rivalitet i lulëzuar midis nxënësit dhe mësuesit mund të shndërrohet në një rivalitet që shkatërron një nga partneritetet më të suksesshme politike në historinë franceze të pasluftës.

Në lojë është çështja se kush do t’i udhëheqë forcat nacionaliste të krahut të djathtë të Francës në betejë për presidencën e vendit këtu e tre vjet – ose edhe më herët nëse Macron ndërmerr hapin e pamundur për t’u larguar nga pushteti para përfundimit të mandatit të tij.

Ndërsa të dy kanë qenë të kujdesshëm për të treguar unitet në publik, rinia e Bardella-s, popullariteti i tij më i madh me bazën e partisë dhe pavarësia e tij në rritje në çështjet e politikës janë të gjitha kërcënime të nënkuptuara ndaj autoritetit moral të Le Pen-it mbi Tubimin Kombëtar. Duke folur me gazetarët në janar, Le Pen pranoi cilësitë e Bardella-s, por tha se ajo “i kishte dhënë atij një mundësi”.

Sa i përket Bardellës, ai ka thënë vazhdimisht se Le Pen është kandidatja për presidencën dhe se ai nuk do të jetë “Emmanuel Macron i Marine Le Pen” – duke iu referuar mënyrës sesi Presidenti Macron u kthye kundër “mirëbërësit” të tij, atëherë Presidentit François Hollande, përpara se të shkonte në presidencë në vitin 2017.

I pyetur për një ndarje të mundshme, Jean-Lin Lacapelle, një aleat i Le Pen tha: “Nuk mund të diskutohet. Fakti është se ata janë një biletë fituese së bashku.”

Megjithatë, në bisedat private me POLITICO, anëtarët e brendshëm dhe të mëparshëm të partisë, si dhe aleatët e të dy liderëve të ekstremit të djathtë nuk ishin aq të sigurt, duke theksuar se marka politike e Bardella-s ka tërheqje më të gjerë se ajo e Le Pen.

“Disa francezë besojnë se Jordan Bardella ka shanse më të mira për të fituar [zgjedhjet presidenciale] sesa Marine Le Pen”, tha një ligjvënës i Tubimit Kombëtar, i cili kërkoi të mos përmendet për të diskutuar një çështje shumë të ndjeshme.

“Ndoshta nuk jemi mjaft të kujdesshëm për perspektivën e një rivaliteti. Ekziston një rrezik. Duhet të jemi të kujdesshëm”, shtoi ai.

Pyetja e vërtetë, thanë disa të brendshëm, është më pak nëse Bardella do të marrë drejtimin: nëse Bardella do të presë me hijeshi derisa Le Pen të garojë për herë të katërt për presidencën – ose nëse ai do të përpiqet të përshpejtojë rrjedhën e ngjarjeve duke bërë një grusht shteti të brendshëm ose shkëputje nga Tubimi Kombëtar për të krijuar partinë e tij, siç bëri Macron pas ndarjes nga socialisti Hollande në vitin 2016.

“Unë nuk besoj se do të ketë një puç para 2027, por pas kësaj, kush e di?” tha një aleat konservator i cili shtoi se Bardella ishte një “markë më efikase, që nuk e ka emrin Le Pen dhe nuk mban trashëgiminë e zemërimit të tyre”.

Le Pen dhe Bardella, një “biletë fituese”

Nuk ka dyshim se Le Pen i dha Bardella-s fillimin e tij në politikë, por nxënësi e ka kaluar shpejt mësuesin e tij.

Pasi iu bashkua partisë, e quajtur më pas Fronti Kombëtar, kur ishte 17 vjeç në 2012, ai u ngjit me shpejtësi në radhët e saj për të udhëhequr listën e saj zgjedhore në zgjedhjet e Parlamentit Evropian 2019, në moshën 23-vjeçare. (Partia fitoi 23.3 përqind të votave, duke mposhtur aleancën centriste të Macron).

Bardella më pas u emërua presidenti në detyrë i partisë gjatë zgjedhjeve presidenciale të Francës 2022 dhe u bë udhëheqësi zyrtar i saj disa muaj më vonë. Në atë kohë, Bardella, i përshtatur me nevojën për të shfaqur besnikëri në një parti që më parë ishte udhëhequr vetëm nga familja Le Pen, ia dedikoi suksesin e tij asaj që ai e quajti një “marrëdhënie unike e besimit të paçmuar” me mentoren e tij.

Që atëherë, Le Pen dhe Bardella e kanë paraqitur veten si një “biletë” për të përballuar krijimin e rrënjosur politik të Francës. Falë statusit të saj si pasardhëse e dinastisë Le Pen – ajo trashëgoi udhëheqjen e partisë nga babai i saj, Jean-Marie, në vitin 2011 – ajo përfaqëson ndryshimin brenda vazhdimësisë dhe një lidhje organike me historinë e partisë.

Megjithatë, kjo forcë është gjithashtu dobësia e saj: emri i Le Pen është i lidhur në mënyrë të pashlyeshme me zemërimin antisemitik dhe racist të babait të saj, të cilin ajo e përjashtoi nga partia në 2015.

Pikërisht këtu hyn Bardella. Një i huaj pa lidhje gjaku me familjen Le Pen, princi në rritje i së djathtës ekstreme gëzon një tërheqje më të madhe me pjesët e elektoratit që tradicionalisht janë zmbrapsur nga hedhja e një vote për Tubimin Kombëtar. Vetë Le Pen tha po aq gjatë një grumbullimi të janarit 2024 me gazetarët: “Jordan është i njohur me kategoritë më të larta profesionale dhe unë jam e kënaqur nga kjo.”

Bardella gjithashtu ndihmon për të zgjeruar shtrirjen e partisë falë prejardhjes së tij personale. Ndryshe nga borgjezia Le Pen, e cila u rrit në një rezidencë të dhuruar babait të saj në periferinë e vogël të Parisit, Saint-Cloud, Bardella e kaloi rininë e tij në lagjen e Parisit të Seine-Saint-Denis, duke bërë shoqëri me fëmijët e emigrantëve dhe duke marrë zhargonin dhe referencat popullore të rinisë franceze.

Le Pen tërheq mbështetës dhe votues tradicionalë të Tubimit Kombëtar nga veriu i deindustrializuar i vendit, të tërhequr nga marka e saj e nacionalizmit “mbroje të dobëtit”, ndërsa Bardella fiton mbi votuesit për herë të parë, meshkujt e rinj dhe kategoritë më të larta socio-ekonomike.

“Ata janë të domosdoshëm për njëri-tjetrin dhe plotësojnë njëri-tjetrin“, shtoi Lacapelle, duke nënvizuar se sa mirë kishin performuar dyshja në zgjedhjet e Parlamentit Evropian të vitit 2024, kur partia mori një të tretën e votave, më shumë se dyfishi i rivalit të saj më të afërt.

Por të tjerë theksojnë se ideja për të kandiduar me një “biletë” – dmth, të paraqesin dy ose më shumë emra si kandidatë – është shumë e pazakontë në fushatat presidenciale në të cilat një kandidat i vetëm tradicionalisht është përballur vetëm me kombin.

Në të vërtetë, sistemi i hiper-centralizuar i qeverisjes së Francës, i përshkruar shpesh si një monarki presidenciale, në mënyrë efektive mohon idenë e dy personazheve kryesore që ndajnë pushtetin në një mënyrë kuptimplote.

Në rastin më të mirë, njëri merr presidencën, ku banon pjesa më e madhe e pushtetit, dhe tjetri bëhet kryeministër i atij personi, një rol më i ulët, pothuajse i nënshtruar.

Kjo do të thotë, kur vjen momenti i përballjes, edhe aleatë të fortë krijohen për t’u bërë rivalë.

Putin dhe e djathta ekstreme franceze

Pyetja me të cilën përballet e djathta ekstreme është: Sa kohë do të pranojë Bardella të mbetet violinë e dytë pas Le Pen? Një seri mosmarrëveshjesh mbi çështjet kyçe të politikës – domethënë, marrëdhëniet e partisë me Rusinë – sugjerojnë se zotimet e tij për besnikëri mund të mos jenë aq të hekurta sa ai do të donte që të dukeshin.

Duke folur për gazetën l’Opinion në shkurt 2023, Bardella deklaroi se Tubimi Kombëtar kishte treguar “naivitet kolektiv në lidhje me ambiciet e Vladimir Putinit”.

Komenti tronditi shumë njerëz në një parti që i detyrohet mbijetesën e saj financiare pjesërisht një kredie të miratuar nga Kremlini për 9 milionë euro, dhe kuadrot e së cilës kanë bërë favore për Putinin duke punuar si vëzhgues për të vërtetuar rezultatet e zgjedhjeve në Rusi dhe territoret e kontrolluara nga Rusia të Ukrainës.

Polemika nuk e ndaloi Bardella-n të ndante të njëjtin mendimnjë vit më vonë, duke thënë në një konferencë shtypi se “deklaratat luftarake të Presidentit Putin përfaqësojnë një rrezik për sigurinë tonë personale si komb”.

Le Pen, nga ana tjetër, ka qenë e kujdesshme që të mos kritikojë drejtpërdrejt Putinin. E pyetur në lidhje me rizgjedhjen e presidentit rus në fillim të këtij viti, Le Pen tha: “Ne duhet ta pranojmë… Ne përballemi me realitetin ashtu siç është dhe jo botën siç do të donim të ishte.”

Katër ditë para zgjedhjeve parlamentare, Moska ia ktheu favorin: “Populli i Francës po kërkon një politikë të jashtme që u shërben interesave të tyre kombëtare dhe një shkëputje nga diktati i Uashingtonit dhe Brukselit”, shkroi ministria e saj e jashtme në platformën e mediave sociale X.

Edhe në politikën e brendshme, Le Pen dhe Bardella herë pas here ndryshojnë – si kur Bardella në fillim të këtij viti kritikoi idenë e vendosjes së çmimeve minimale për produktet bujqësore franceze. Propozimi për çmimin minimal është një pozicion i vjetër partiak dhe Le Pen shpejtoi të korrigjonte nxënësin e saj gjatë një sesioni pyetje-përgjigje në Asamblenë Kombëtare.

Rruga e Jordan Bardella drejt presidencës

Ndërsa vëmendja kthehet te zgjedhjet presidenciale dhe Tubimi Kombëtar përpunon performancën e tij zhgënjyese të dielën, disa në të djathtën e politikës franceze janë të hapur për atë që ata thonë se është avantazhi superior i Bardella-s.

“Unë njoh shumë njerëz që thonë se po votojnë Jordanin dhe jo Le Pen”, tha një këshilltar nga partia konservatore Les Républicains.

“Ka një valë emocionesh, një trend Bardella. Ai arrin t’i bëjë njerëzit të mos ndihen të turpëruar për të votuar për Tubimin Kombëtar”, shtoi ai.

Thënë kështu, i njëjti këshilltar shtoi se Bardella “nuk mund ta largojë Le Pen, pasi emri i saj është më solid.”

Megjithatë, ekziston një skenar në të cilin Bardella nuk do të duhej të përballej me Le Pen: nëse sistemi ligjor i Francës bën punën për të.

Le Pen, së bashku me 27 anëtarë të tjerë të Tubimit Kombëtar, përballen me gjyqin më 30 shtator mbi akuzat se ka keqpërdorur fondet nga Parlamenti Evropian për të paguar për aktivitetet e fushatës – akuza që ajo i mohon. Nëse shpallet fajtore, Le Pen mund të humbasë të drejtën e saj për të kandiduar në zgjedhje, gjë që do të hapte një dritare të pakontestueshme për Bardella për të kandiduar në 2027.

“Marine mund të humbasë gjatë gjyqit të saj”, tha një ish ndihmës i Tubimit Kombëtar, duke reflektuar mbi shanset e Bardella për të kandiduar i vetëm.

“Unë mendoj se, thellë brenda, ai po përgatitet për këtë”, theksoi ai. /vizionplus.tv