Fundi i politikanëve popullorë!

Nga JANAN GANESH * (FT)

Një lloj dikur i zakonshëm politikanësh po zhduket nga perëndimi dhe ky është problem i kërkesës dhe jo i ofertës

Prillin e kaluar, shkrova se qeveria laburiste e Britanisë që do të zgjidhet së shpejti nuk do të pëlqehej “në asnjë moment”. “Mocpërcaktimi i kohës” nënkuptonte gjashtë muaj apo diçka e afërt. Ndjesë për naivitetin.

Vlerësimi pas ardhjes në pushtet të Keir Starmer ka rënë me 45 pikë përqindjeje në pak më shumë se dy muaj. Pse? Epo, ka pasur një aluzion të ngathëtisë financiare, megjithëse në një shkallë kaq të vogël sa të shoqërihet me pafajësinë relative të politikës britanike. Një shkurtim i përfitimeve të pensionistëve, i arsyeshëm me kushtet e veta, dukej keq pranë një marrëveshjeje bujare pagash për mjekët e sistemit publik. Këtu ishte një kujtesë se laburistët, sado i lagësht të kenë sytë për minatorët dhe punëtorët e çelikut, janë krahu politik i klasës së mesme të sektorit publik.

Megjithatë, asnjë nga këto nuk është shkak i një keqqeverisje të rëndë. Shpjegimi më i mundshëm për një rënie kaq të pjerrët është se votuesit mbetën të zhgënjyer me administratën e re dhe morën përgjigjen e parë.

Nëse kjo duket një analizë cinike, shikoni përreth perëndimit: liderët popullorë janë të rrallë dhe do të ishte rastësi nëse faji do të ishte paaftësia e tyre në secilin rast. Olaf Scholz rrezikon të bëhet vetëm kancelari i dytë me një mandat i Gjermanisë që nga krijimi i Republikës Federale në 1949. Presidenti Emmanuel Macron ka shkaktuar dy herë protestat më të ashpra në Francë që nga viti 1968. Në një komb që dikur kishte presidentë që përcaktuan epokën, asnjë nga dy paraardhësit e tij nuk e kaloi mandatin e parë. Australia ka pasur shtatë ndryshime të kryeministrit që nga viti 2007. Ka pasur katër në 32 vitet e mëparshme.

Sa i përket SHBA-së, pesë herët e fundit për një president – 2006, 2010, 2014, 2018, 2022 – mbështetja ishte 45 për qind ose më pak. Nuk ka pasur një rrjedhë të qëndrueshme të mospopullaritetit aktual si ai që nga fillimi i votimit, madje edhe gjatë luftës së Vietnamit. Presidentët fitonin 400 vota kolegji elektorale thuajse për një çështje rutinë. Askush nuk e ka arritur më që nga viti 1988.

Cilat janë arsyet që të gjithë këta liderë të jenë kaq pak të përkrahur? Ato përfshijnë individë që kanë kryesuar rritjen e bujshme ekonomike dhe ata që kanë mbikqyrur stagnimin. Ato përfshijnë ata që kanë qenë në vend për gati një dekadë dhe ata që kanë qeverisur për pothuajse një sezon. Ato përfshijnë mesianiken dhe lulëzimin.

E vetmja konstante jemi ne. Duke filluar rreth një brez më parë, opinioni publik u bë gjithnjë e më pak i qetë. Është e vështirë t’i atribuohet kjo ndonjë dështimi qeveritar. Nëse do të ishte lufta në Irak, Franca, e cila e shmangu atë fatkeqësi, do të duhej të kishte shumë më pak politikë të trazuar. Nëse performanca ekonomike është ajo që ka rëndësi, ne duhet të presim që SHBA-ja në lulëzim të jetë shumë më e lumtur me klasën e saj qeverisëse sesa Evropa e turbullt. Rëndësia e vazhdueshme e Donald Trump sugjeron të kundërtën. Megjithatë, një arsye e tretë për disponimin anti-politik mund të jetë emigracioni. Përsëri, megjithatë, Laburistët nuk kanë qeverisur për një kohë të gjatë sa të dështojnë në atë rezultat. Kufijtë porozë nuk mund të shpjegojnë menjëhershmërinë e jopopullaritetit të tij.

Mendimi im? Dekadë pas dekade paqeje dhe begatie ka pasur pasojën perverse të rritjes së pritshmërive. Vetëm një pjesë e vogël e njerëzve që jetojnë në perëndim kanë kujtime të qarta të një lufte ekzistenciale. Pothuajse askush nuk kujton një krizë financiare që shteti nuk ishte në gjendje ta frenonte. E fundit, pandemia Covid-19, që na ndoqi në rreth dy vjet. Ky parandalim i shpejtë i katastrofave duhet, me të drejtë, të rrisë besimin te politikanët. Por përderisa i mëson njerëzit me një minimum të lartë rregulli dhe përparimi, po ashtu edhe i plotëson kërkesat e tyre. Më mirë ky problem sesa e kundërta – respekti i lindur nga trauma e fundit, e cila përshkruan vitet 1950 – por është një problem.

Nuk ka, dhe ndoshta nuk mund të ketë më një gjë të tillë si një qeveri popullore në pjesë të mëdha të perëndimit. Megjithatë refreni teknokratik – punoni më shumë, qeverisni më mirë – mos pushoni kurrë. Ungjilltari për këtë botëkuptim është Tony Blair, i cili emërton “efikasitetin” si përgjigje ndaj zemërimit publik. Ai është lideri më i goditur nga politika që kam mbuluar ndonjëherë. Ai ka të drejtë që rezultatet do të përmirësoheshin nëse shteti mund të zotëronte AI dhe teknologji të tjera. Ia vlen të bëhet për hir të saj. Por ideja që votuesit do të gëzonin më pas duhet të shqyrtohet. Është një supozim çuditërisht racional nga një njeri i cili, si të gjithë fituesit serial të zgjedhjeve, duhet të ketë njëfarë ndjesie për anën joracionale të ndjenjës masive.

Blair, John Howard, Ronald Reagan, François Mitterrand: popullorë ose ajo që mund ti quajmë edhe politikanë perandorak, të cilët qeverisën në një epokë, popullariteti i tyre ka qenë i zakonshëm. Angela Merkel mund të jetë e fundit. Kjo nuk mund të jetë e vërtetë sepse performanca e qeverisë është përkeqësuar në të njëjtën kohë në vende të tilla të ndryshme dhe votuesit po i ndëshkojnë politikanët në përputhje me rrethanat. (Duke parë prapa, sa mirë ka qeverisur Merkel?)

Jo, nëse ka një pikë të përbashkët në të gjithë perëndimin, ajo është në anën e kërkesës së politikës. I gjithë elektorati ka kaluar një jetë njerëzore me paqe dhe performancë ekonomike jo-katastrofike që nga viti 1945. Rezultati përfundimtar i asaj arritjeje të lavdishme është se në epokën e tanishme “ne jemi më të vështirë të kënaqemi”.

Starmer, një marrësi të palodhshëm të këshillave të tmerrshme nga ekspertët, të cilët e kërkuan të tregonte më shumë “guxim” në kundërshtim, i thuhet se ai duhet të tregojë një rritje për të fituar. Ndryshe, thuhet, ai mund të jetë një tjetër kryeministër jetëshkurtër. Opsioni i tretë – që ai qeveris mirë dhe gjithsesi është i urryer – kalon ëmbëlsisht i pashqyrtuar.

* Opinion i publikuar nga Financial Times