Analiza, pse Libani duket i paaftë për të mbrojtur sovranitetin e tij territorial

Kryeministri i përkohshëm i Libanit, Nadjib Mikati, “hapi zjarr” kundër Izraelit, duke folur pak ditë më parë në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara. Ai akuzoi vendin fqinj për një “luftë të pistë” kundër Libanit dhe ishte përgjegjës për një “përshkallëzim të paprecedentë të dhunës” që ka shkaktuar “vdekjen e qindra civilëve brenda pak ditësh”. Për këtë arsye, tha Mikati, ai mbështet edhe deklaratën e përbashkët të SHBA-së dhe Francës, të cilat bëjnë thirrje për t’i dhënë fund “luftës”. Vetë Izraeli e kundërshton planin franko-gjerman.

Edhe një herë qeveria libaneze shfaqet e pafuqishme. Është shtypur mes Izraelit dhe organizatës pro-iraniane Hezbollah, pa mundur të ndikojë në asnjërën palë. E vërteta është se kjo dobësi ka një histori të gjatë. Siç kujton Marcus Schneider, një analist politik në Fondacionin Friedrich Ebert (FES) në Bejrut, “Libani u themelua në fillim të shekullit të 20-të si një shtet për të krishterët maronitë, me iniciativën e Francës, e cila kishte marrë rolin e fuqisë mbrojtëse.

Megjithatë, gabimi që u bë që në fillim ishte se përfshinte edhe zona të mëdha, në të cilat nuk jetonte asnjë maronitë. Strukturat ‘konfesionale’ të shtetit me funksione politike të rezervuara për përfaqësues të besimeve të veçanta fetare ishin një kompromis për të siguruar mbështetjen e sa më shumë grupeve të popullsisë, të cilat megjithatë nuk kontribuuan në krijimin e një shteti të fortë kombëtar”.

Trashëgimia e vështirë e luftës civile

“Strukturat konfesionale” u konsoliduan pas luftës civile që tronditi Libanin në mesin e viteve 1970, duke sjellë në konflikt tre sektet më të mëdha fetare të vendit: të krishterët maronitë, myslimanët sunitë dhe shiitët, të cilët mbrojnë versionin e tyre të Islamit. Pas përfundimit të luftës, në vitin 1990, u arrit marrëveshja për një strukturë shtetërore për të balancuar interesat konfliktuale, të cilat, megjithatë, që nga ajo kohë “çdo grup i ka shfrytëzuar, për të promovuar ekskluzivisht interesat e veta, në kurriz të të tjerët”, vëren Markus Snyder. E gjithë kjo rezulton në dobësimin e mëtejshëm të shtetit.

Kjo është arsyeja pse, në fund të fundit, nga viti 2022 Libani mbetet “pa kokë”, pasi besimet fetare nuk kanë arritur të bien dakord për një kandidat të pranimit të përbashkët. Konfliktet e brendshme përkeqësohen nga korrupsioni i shfrenuar. “Kur nuk ka shtet të fortë, që lufton kundër forcave centrifugale dhe mbron institucionet, atëherë krijohet një situatë oligopolistike, në të cilën secili përpiqet t’i shërbejë interesave të veta”, thekson analisti gjerman.

Ushtria e dobët, Hezbollahu i pamëshirshëm

E gjithë situata rëndohet nga veprimi i Hezbollahut, të cilin SHBA-të, Gjermania, por edhe vendet e Islamit Sunit e konsiderojnë “organizatë terroriste”. Në vitin 2022, Qendra Wilson me qendër në Uashington e quajti krahun e armatosur të Hezbollahut “aktorin joshtetëror më të dhunshëm në Lindjen e Mesme, nëse jo në botë”. Që nga vjeshta e kaluar, organizata kishte nisur sulme me raketa kundër Izraelit, pa u konsultuar paraprakisht me grupet e tjera të popullsisë në Liban. “Në thelb, politika e Libanit është bërë peng i Hezbollahut,” vlerëson Cally Pettillo, një studiuese në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR) në Bruksel.

Në të njëjtën kohë, Forcat e Armatosura të rregullta Libaneze (LAF) janë reduktuar në një rol pasiv pasi përballen me një dilemë serioze. Dhe kjo sidomos në rajonet jugore të vendit, ku, bazuar në Rezolutën 1701 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, bashkëpunojnë ushtria libaneze dhe forca paqeruajtëse ndërkombëtare UNFIL.

Bazuar në marrëveshjet e arritura pas “luftës së Libanit” të gjerë në 2006, kur Izraeli pushtoi përsëri rajonet jugore të vendit, dy forcat ushtarake do të sigurojnë që asnjë paraushtarak mashtrues të mos zërë pozicionet e lëna nga izraelitët kur ata u tërhoqën. Vetëm forcat ushtarake të autorizuara nga qeveria qendrore e Libanit kanë të drejtë të jenë të pranishme në këto zona. Megjithatë, kjo marrëveshje nuk po zbatohet, pasi Hezbollahu e ka kthyer Libanin jugor në bastionin e tij.

Sipas renditjes së Indeksit Global Firepoëer, i cili vlerëson fuqinë goditëse të ushtrisë së rregullt në mbarë botën, ushtria libaneze është vetëm në vendin e 118 nga gjithsej 145 vende, ndërsa Izraeli në vendin e 17-të. Është e qartë se ushtria libaneze nuk mund t’i rezistojë as izraelitëve dhe as organizatës pro-iraniane Hezbollah, “me rezultat që Libani po tërhiqet (ende) në një luftë civile”, thotë Marcus Snyder./vizionplus.tv